Koşmak, hızlı yürümek anlamına gelen sa’y terim olarak; hac ve umrede Kâbe’nin doğu tarafındaki Safa Tepesi’nden başlayarak Merve’ye dört gidiş, Merve’den Safa’ya üç dönüş olmak üzere bu iki tepe arasındaki gidiş-gelişe denir.
SAY NASIL YAPILIR?
Safa’da Kâbe’ye doğru dönülür, tekbir, tehlil, tesbih ve salat-ü selam getirir, ellerini açıp dua eder. Sonra sa’y yapmaya şöyle niyet edilir.
“Allah’ım! Senin rızan için Safa ile Merve arasında yedi şavt olarak umrenin sa’yini yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaştır ve kabul buyur.
Sa’ye Safa’da başlayıp Merve’de bitirilir. Yedi şavt olacak şekilde tekrarlanır. Sa’y yapılırken yeşil ışıklı işaretler arasında kısa adımlarla ve alımlı tavırlarla koşarcasına yürünür. Buna ”Hervele” denir ve sünnettir.
Hervele Hz. Hâcer’in hâtırasını sembolize ettiği için kadınlar arzu ederlerse göğüsleri başta olmak üzere ut organlarını kontrol altında tutarak Hervele yapabilirler.
Sa’yin Sâfa’dan gidiş ve Merve’den dönüş başlangıcında Müşterek Zikirler’in okunması sünnettir. Bu duâlar veya benzerlerinin yapılması ise Sa’y’in bereketlerini arttırır. Sa’y yaparken Kur’ân okunabildiği gibi farklı zikirler de yapılabilir.
Yapılış bakımından Haccın Sa’yi aynen Umrenin Sa’yi gibidir. Niyet dışında aralarında fark yoktur.
Umreni sa’yi vacip olduğundan terk edildiği takdirde dem cezası gerekir. Sa’yin ilk dört şavtı rükün, yediye tamamlamak ise vaciptir. Ayrıca say’ın yürüyerek yapılması gücü yeten herkese vaciptir. Gücü yettiği halde tekerlekli sandalye ile yapmak da dem cezası gerektirir.
KADINLARIN ÖZEL DURUMLARINDA SA’Y
Kadınlar adetli iken tavaf yapamazlar. Adet durumlarının sonlanmasıyla gusül abdesti alarak yapabilirler. Fakat tavafı yaptıktan sonra adet gören kadınlar, sa’yi bu hallerinde yapabilmektedir. Ayrıca tavafta ıztıba ve remel, sa’yda ise hervele yapmadıkları gibi, tekbir, tehlil ve telbiyede seslerini yükseltmezler.
